Verzuim voorkomen begint met het gesprek dat je (nu nog) niet voert

26 juni 2025
(Team) ontwikkeling

Laatst sprak ik met Fabio D'Agata, oprichter van SPAT verandert. Wat begon als een openhartig gesprek over zijn eigen paniekaanvallen op jonge leeftijd, eindigde in een ijzersterke wake-up call voor iedere leidinggevende. Want als we verzuim écht willen voorkomen, dan moeten we stoppen met afwachten. En beginnen met zien. Luisteren. Doen.

In deze samenvatting van de podcast deel ik waarom psychisch verzuim zelden uit de lucht komt vallen, welke drie sleutelmomenten je niet mag missen als leidinggevende, en hoe één uur bewegen per week een medewerker kan redden van langdurig uitval.

Alles begint met: voel je jezelf?

Fabio zegt het simpel: wie zijn eigen gevoel niet leest, kan dat bij een ander ook niet. Logisch, maar kijk eens eerlijk in de spiegel. Hoe vaak race je zelf door de week heen? Hoe vaak check je echt bij jezelf in? Want pas als je je eigen signalen herkent, kun je die van een ander serieus nemen.

En dat is nodig. Want medewerkers die aangeven ‘even twee dagen vrij nodig te hebben’ of ‘wat moe’ zijn, roepen niet zomaar wat. Dat zijn geen vakantiedagen. Dat zijn alarmbellen. En als je dan als leidinggevende denkt: “Mooi, opgelost, volgende meeting”, dan ben je dus precies te laat.

Psychisch verzuim is geen toeval

We doen met z’n allen alsof psychisch verzuim je zomaar overkomt. Maar meestal gaat daar van alles aan vooraf: signalen, gedrag, opmerkingen. Alleen herkennen we ze niet. Of we willen ze niet zien. Fabio noemt het zelf de ‘je-woordjes’: “ik heb een beetje stress”, “ik slaap slecht”, “ik voel me wat overprikkeld”. Vage woorden, die we vaak wegwuiven.

Maar juist die vage woorden zijn het begin van de ellende. En het moment waarop je als leidinggevende verschil kunt maken. Niet door het probleem zelf op te lossen. Wel door de drempel te verlagen. Door op tijd dat gesprek te voeren. En het dan geen HR-gesprek te noemen. Maar gewoon een goed gesprek.

De zinloze herhaling is je grootste valkuil

Er is een reden waarom het tweede gesprek vaak niets oplevert. Je voert namelijk hetzelfde gesprek opnieuw. Zelfde setting, zelfde vragen, zelfde ongemak. En dus: zelfde uitkomst. Weer een ziekmelding. Weer iemand die uitvalt. Weer kosten. Frustratie. Gedoe.

Volgens Fabio is dat precies het moment om het anders te doen. Om een interventie in te zetten, voordat het escaleert. Een goede interventie helpt niet alleen je medewerker, het ontlast ook jou als leidinggevende. Want jij hoeft het niet allemaal zelf te fixen. Je moet alleen op tijd aan de bel trekken.

Bewegen om te begrijpen

Bij SPAT verandert doen ze iets dat je niet in de gemiddelde Arbo-catalogus vindt: intelligent bewegen. Geen pratende stoelen of PowerPoints. Gewoon samen een uur per week naar buiten. Bewegen. Doen. Kijken wat er gebeurt als iemand onder druk staat. Hoe reageert iemand? Welke keuzes maakt diegene? En (veel belangrijker) wat zegt dat over hoe iemand in het werk staat?

Het klinkt simpel, maar is rete-effectief. Beweging maakt gedrag zichtbaar. En gedrag is de spiegel van hoe het echt gaat. Dat inzicht gebruik je vervolgens om patronen te doorbreken. En ja, dat werkt. Niet op basis van onderbuik, maar op 13 jaar data. SPAT verandert voorkomt bij 70% van de deelnemers een daadwerkelijke ziekmelding.

Geen wandelcoach, wel impact

Laten we 1 ding helder hebben: dit is geen softe sessie in het park. Intelligent bewegen is geen veredelde wandelcoachsessie. Het is gedragsverandering in de praktijk. Via het lijf. In real life. Geen spreadsheets, geen zelfrapportages, geen abstracte testjes.

Juist mensen die niet van sporten houden, blijken er het meeste aan te hebben. Omdat het verschil tussen ‘niks doen’ en ‘echt iets veranderen’ dan groter is. Omdat de oefening direct binnenkomt. Omdat je lijf wel weet wat je hoofd nog wegstopt. En precies dat is waarom deze aanpak werkt.

Verantwoordelijkheid is geen wedstrijd

In de podcast werd ook besproken waar die verantwoordelijkheid eigenlijk ligt. Fabio zegt: het is een samenspel. Niet 100% bij de leidinggevende. Ook niet 100% bij de medewerker. Maar wél: je hebt als leider een taak. Punt. En die wordt te vaak genegeerd.

Want ja, mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen gezondheid. Maar ze zijn ook onderdeel van een systeem. Jouw team, jouw organisatie. En daar heb jij invloed op. Dus als je merkt dat iemand meerdere keren ‘even een dagje vrij’ nodig heeft? Dan is dat geen toeval. Dan is dat een patroon. En jouw moment om op te letten.

Geen context? Geen herstel

En nog iets: het gaat niet alleen over werk. Het gaat over mensen. Met een leven, een hoofd vol zorgen, kinderen die ziek zijn, ouders die mantelzorg nodig hebben. Werk en privé zijn allang geen gescheiden werelden meer. Dus denk als leidinggevende ook niet in werkoplossingen, maar in mensvragen.

Misschien is de medewerker wel helemaal niet ontevreden over het werk. Misschien is het thuis chaos. Misschien zit diegene gewoon overvol. Juist dan kun je als werkgever een anker zijn. Een plek waar iemand even op adem komt. Dat is geen betutteling. Dat is goed werkgeverschap.

Je bent er of je bent te laat

In het ergste geval zie je iemand uitvallen. Dan ben je dus te laat. Terwijl je het had kunnen voorkomen. Met een goed gesprek. Een preventieve interventie. Een wandeling. Het kost je een uur. Het levert maanden op.

En nee, je hoeft niet meteen een groot programma op te tuigen. Maar wees wel alert. Vraag door. Stel vragen waar geen ja of nee op komt. Geef ruimte om eerlijk te zijn. Want pas dan weet je wat er echt speelt. En kun je er iets aan doen.

Mis niets meer